test

150 jaar dakvensters

19e eeuw

 

Hans Christian Andersen

De geschiedenis van het dakvenster telt bijna 150 jaar.  Wie heeft het uitgevonden?  Er bestaat in principe geen antwoord op deze vraag.  De eerste verwijzingen naar dakvensters kunnen worden teruggevonden in onze literatuur. Zo beschreef de bekende sprookjesschrijver Hans Christian Andersen (1805 – 1875)  zijn eigen zolderkamer:

In kamers onder het hellend dak werden ramen in het dak geplaatst, net als de mansarderamen maar deze gaven een aanzienlijk breder uitzicht. Ik kon daar de kerktoren, die geheel vanuit de onderbouw zichtbaar was, duidelijk door zien.

 

 

Francisque Poulbot

In de XIXe eeuw werden in grote, rijke steden van Duitsland, Frankrijk en Engeland in de zolder van de huurhuizen flats voor armere burgers ingericht.  Deze illustratie van de Franse tekenaar Francisque Poulbot dateert van het einde van de XIXe eeuw.  Hij presenteert een raam gemonteerd in een verlicht gedeelte van de zolder.

 

 

 

 

De eerste dakvensters zijn ook terug te vinden in de schilderkunst. In Tate Galery in Londen kan de schilderij van Vincent van Gogh Rietgedekte huizen tegen een heuvel worden bewonderd - daar is duidelijk beglazing in het dak te zien.

Vincent van Gogh

Historische documentatie

 

De oudste historische documentatie betreffende de uitvindingen van ongewone ramen dateert van het einde van de XIXe eeuw.  In die tijd werden dakvensters al gebruikt als bouwelement.  Dit kan op basis van de historische bronnen bewezen worden.

 

 

 

 

 

 

 

1894 Groot-Brittanië

In 1894 werd in Groot-Brittanie een patent aangevraagd betreffende constructieverbeteringen van schuif- en tuimelramen, skylights en deuren zodat deze binnenshuis gereinigd konden worden.  In dit document werd de constructie van het raam, de skylight of de deur voorgesteld door het glas in een houten frame te plaatsen.

Afbeelding van het in 1894 in Groot-Brittannië aangevraagde octrooi voor het tuimelmechanisme van een houten raam.

A. Schmeil and P.Saar

De historische documentatie bestaat uit het Britse patent nr. 1724 dat gaat over de verbeteringen op de constructie van schuif- en tuimelramen, skylights en deuren, aangevraagd door P. Shippobottam.

In datzelfde jaar vroegen de twee Britten A. Schmeil en P. Saar een octrooi aan wat betreft de verbetering van de constructie van skylights.  Dankzij hun uitvinding konden deze gemakkelijk van de binnenzijde geopend en gesloten worden, werden ze waterdicht en kon zodoende de ruimte beschermd worden tegen regen en sneeuw.  In het patent wordt uitgebreid ingegaan op het openingsmechanisme van het dakvenster.

 

1896 Duitsland

Ook in Duitsland zijn er bewijzen van gebruik van dakverlichting aan het einde van de XIXe eeuw.  Zo is er duidelijk beglazing te zien in het dak van het Duitse warenhuis Wertheim in Berlijn op onderstaande afbeelding.

Evidences on illumination of the loft in Germany

20e eeuw

1924 Verenigde staten

In Amerika werd in 1924 een patent toegelkend aan Ch. Witnell voor de constructie van geventileerde dakvensters.  Deze uitvinding, zo blijkt uit de aanmelding en de bijhorende tekeningen, garandeerde een makkelijke opening en sluiting van het raam.  Zo werd het raam bijvoorbeeld gebruikt voor het ventileren van ruimtes zoals varkensstallen en schuren.

1926

Later in 1926 werd daar de uitvinding voor de constructie van het dakvenster aangevraagd.  De gepatenteerde oplossing beveiligde tegen het binnendringen van regenwater en gesmolten sneeuw.

Jaren 20 - Europa

In de jaren ’20 van de XXe eeuw werden in Europa een heel aantal ontwikkelingen gepatenteerd die het openen en sluiten van dakvensters mogelijk maakten.

1927

Het Duitse patent voor het openings- en sluitingsmechanisme van de dakvensters, verkregen in 1927 door de firma Tischler & Seichter, is daar een voorbeeld van.

1928

In 1928 heeft F. Tittmann uit Duitsland het zelfsluitende mechanisme van de dakvensters door opslag van regenwater gepatenteerd.

1931 

De benaming 'dakvenster' verscheen voor het eerst in de Duitse patentbeschrijving van 1931 betreffende ramen met een tuimelfunctie.

19381938

1938

In het archief van het Poolse patentbureau is een beschrijving uit 1938 van de raamuitvinding voor verlichting van de zolder te vinden, gedaan door de Duitser Bernard Schwarz.  Zijn concept werd gevormd door twee overlappende elementen in de vorm van de letter “U”, vervaardigd uit keramiek en dit ter verbetering van de isolatie van het raam.  Uit dit document blijkt dat de uitvinding reeds één jaar daarvoor, d.w.z. in 1937, in Duitsland werd beschreven in een patent.

Patent voor dakvensters

De term 'dakvenster' werd tevens gebruikt in de informatie over het patent dat gegeven werd aan de Duitse constructeur H. Schmitt.  Het was een patent voor een dakvenster (Dachfenster) met het raamwerk boven het dakoppervlak dat gemakkelijk geopend en gesloten kon worden.
 
Uit de historische bronnen blijkt zoals gemeld dat vanaf het einde van de XIXe eeuw, patenten voor verscheidene oplossingen voor de constructie en verbetering van dakvensters werden toegekend.  Dit type ramen werd dus gemaakt en gebruikt volgens de toenmalige technieken.  Bovendien werden ze zowel in woongebouwen alsook in dienstgebouwen gebruikt. Ze werden gebruikt niet alleen voor de verlichting van de ruimtes maar ook voor ventilatievoorziening dankzij de verscheidene openingssystemen.

Jaren 70

Dakvensters werden bijzonder populair in de jaren ‘70.  Ze werden op grote schaal door het Deense bedrijf Velux en de Duitse firma’s Roto, Blefa en Braas gefabriceerd.  Ze werden tevens door Franse, Italiaanse en Spaanse firma`s aangeboden.

Jaren 90

In het begin van de jaren ’90 begonnen landen in Midden- en Oost-Europa grootschalig dakvensters te ontwikkelen en te produceren.  Zo waren er Tsjechische, Hongaarse en Slowaakse producenten.

1991

In Polen wordt het bedrijf FAKRO opgericht - het wordt zeer snel de grote trendsetter op technologisch vlak in deze sector en stelt nieuwe standaarden in de markt van de dakvensters.

Dakvensters op de dag van vandaag

Dakvensters vandaag

Vandaag de dag spelen drie firma`s een leidende rol op de wereldmarkt: het Deense Velux, het Poolse FAKRO en het Duitse Roto.  De overige fabrikanten met een marginaal marktaandeel zijn Claus, Faelux, Inlux, Axel (Italië), Okfel (Slovenië), Prima, Fenestra, Cubeso, Formanek, Zima, Solana (Tsjechië), OKPOL, Oman Keylite (Polen), Andersen (USA), Colambia (Canada), AHRD (China), Folis (Zuid-Afrika), Induro (Spanje) i Tostem, YKK, Panasonic (Japan).  Geen van hen bezit meer dan 1% in het globale marktaandeel.

De opbouw van het hedendaagse dakvenster verschilt aanzienlijk van zijn oorspronkelijke vorm.  De hedendaagse klant verwacht nu moderne, ongewone ontwikkelingen.  De met elkaar concurrerende bedrijven strijden om aan deze behoeftes te kunnen voldoen.  Het bewijs daarvoor is het steeds groeiende aantal patenten in de sector van de dakvensters.

Aantal patentaanvragen voor dakvensters doorheen de jaren

FAKRO heeft meer dan 100 patenten en gebruiksmodellen aangevraagd. Van het begin van de activiteit van de Poolse firma steeg het aantal aangevraagde patenten door al de fabrikanten van dakvensters aanzienlijk.

 

Het basisaanbod van de meeste fabrikanten vormt het raam met tuimelfunctie in verschillende uitvoeringen.  Behalve de tuimeldakvensters zijn er op de markt PVC-dakvensters, dakvensters met verhoogde tuimelas, balkondakvensters, energiebesparende dakvensters en dakvensters voor platte daken.

FAKRO is een van de meest innovatieve Poolse bedrijven

De sector van de dakvensters heeft een enorm succes gekend - FAKRO, één van de meest innovatieve Poolse firma`s, leverde daarbij een bijzondere bijdrage.   

FAKRO bezit een eigen, modern onderzoeks- en ontwikkelingscentrum.  Om deze ontwikkelingen te realiseren werken er meer dan 100 ingenieurs in het centrum.  FAKRO heeft meer dan 100 patentaanvragen ingediend.  Het bedrijf exporteert niet alleen de dakvensters op zich maar ook de ontwikkelingen en innovaties van de Poolse ingenieurs naar vele landen in de wereld.

Dankzij FAKRO bepaalt Polen vandaag de richting voor de ontwikkeling van de internationale sector van dakvensters in de wereld en de Poolse deskundigen worden als de beste op het gebied van ramen beschouwd.  De dynamische groei van de firma uit Nowy Sącz heeft de buitenlandse concerns zoals het  Deense Velux of het Duitse Roto gedwongen hun eigen productie naar Polen te verplaatsen.

 

Polen is vandaag de internationale leider in de productie van dakvensters. Een raam op drie in de wereld  wordt in Polen geproduceerd.